تولید بذر هیبرید ذرت: مراحل تولید، فرآوری و انبار داری
تولید بذر هیبرید ذرت یک فرآیند تخصصی و پیچیده است که شامل انتخاب ارقام والدین، ایزولاسیون، برداشت، خشک‌کردن و کیسه گیری و نگهداری بذرهای به‌دست‌آمده است.
در اینجا به جزئیات بیشتری درباره مراحل تولید و عملیات فرآوری مرتبط پرداخته می‌شود.
۱. انتخاب ارقام والدین
انتخاب ارقام والدین برای تولید بذر هیبرید، قدم اول در این فرآیند است:
- والد مادری: ارقامی با ویژگی‌های زراعی مطلوب، مانند مقاومت به بیماری‌ها و تحمل به شرایط تنش که محصول نهایی را به دست می‌دهند.
- والد پدری: ارقامی که به دلیل عملکرد بالا و کیفیت دانه شناخته شده‌اند و جهت تولید گرده و گرده افشانی در سایت‌های تولید کاشته می‌شوند.
۲. ایزولاسیون زمانی و مکانی و انتخاب مزرعه
ایزولاسیون ضروری است تا از گرده‌افشانی ناخواسته جلوگیری شود:
- ایزولاسیون مکانی: والدین باید حداقل 200 تا 400 متر از مزارع ذرت همجوار فاصله داشته باشند.
- ایزولاسیون زمانی: فاصله زمانی حدوذد 50 روزه بین کاشت مزرعه بذری و مزارع همسایه که زیر کشت گیاه هم خانواده هستند جهت عدم تداخل در زمان گرده افشانی.
- بررسی کشت قبلی مزرعه مورد نظر. مزارعی که در فصل قبل تحت کشت گیاه ذرت بوده و یا در آنها برخی علف‌کش‌های شیمیایی مورد استفاده بوده برای سایت تولید بذر قابل استفاده نیست.
- بررسی منبع تامین آب و ایجاد تناسب بین سطح قابل کاشت و میزان آب در دسترس و پایدار.
۳. کشت والدین
آماده‌سازی زمین
- آماده‌سازی شامل شخم و تسطیح زمین، و تجزیه و تحلیل خاک برای حصول اطمینان از کیفیت شیمیایی خاک و حاصلخیزی آن.
کشت بذر
- رعایت فاصله صحیح بین ردیف‌ها (معمولاً 70 تا 75 سانتیمتر) و عمق کاشت بذر (۳ تا ۵ سانتیمتر).
عملیات زراعی
- آبیاری: استفاده از آبیاری مناسب برای حفظ رطوبت خاک. بهترین روش آبیاری، آبیاری نواری می باشد.
- کوددهی: بر اساس تجزیه و تحلیل خاک و تحت نظر ناظر مزرعه و بر اساس نیاز گیاه در هر مرحله رشد و میزان حاصلخیزی و اطلاعات شیمیایی خاک صورت میگیرد.
- مبارزه با آفات و بیماری‌ها: در بازرسی های مداوم و پس از شناسایی آفات که شامل استفاده از روش‌های مختلف کنترل شیمیایی و زیستی می باشد.
- کنترل علف‌های هرز: از طریق استفاده از علف‌کش‌ها و روش‌های مکانیکی. در کنترل شیمیایی، استفاده از علف کش های پیش کاشت همچون آترازین و استوکلر توصیه می گردد.
۴. عملیات حذف گل نر والد مادری
شناسایی و حذف گل‌های نر
- شناسایی گل‌های نر: گل‌های نر درانتهای ساقه قرار دارند که بسته به رقم و تاریخ کاشت در یک بازه زمانی حدود 65 تا 70 روز ةاهر می شوند.
- حذف قبل از گرده‌افشانی: گل‌های نر باید قبل از باز شدن و گرده‌افشانی حذف شوند. این کار معمولاً چند روز قبل از باز شدن گل‌ها انجام می‌شود.
- روش‌های حذف گل نر:
- حذف دستی: با استفاده از قیچی و یا توسط نیروی کارگری ماهر به‌صورت دستی انجام می‌شود.
- حذف مکانیکی: در صورت استفاده از دستگاه‌های خاص به نام ماشین تاسل کش یا تاسل بر، حذف گل‌ها انجام می گیرد.
۵. تلقیح و گرده‌افشانی
- روش‌های گرده‌افشانی:
- گرده‌افشانی طبیعی: ذرت در مبحث گرده افشانی یک گیاه آنموفیل یا باد پسند می باشد که مهمترین عامل گرده افشان در آن باد می باشد.
- گرده‌افشانی مکانیکی: استفاده از ابزارهای مکانیکی تولید کنند ه باد برای گرده‌افشانی که می‌تواند به بهبود کارایی و سرعت کمک کند.
- استفاده از حشرات: در برخی مواقع از حشرات برای گرده‌افشانی استفاده می‌شود که البته نیاز به ایزولاسیون دقیق دارد.
حذف بوته‌های خارج از تیپ
- شناسایی بوته‌های غیرهمخوان: بوته‌های خارج از تیپ که ویژگی‌های آنها با والدین همخوانی ندارند باید شناسایی شوند.
- حذف: این بوته‌ها باید به‌طور دستی یا مکانیکی حذف شوند تا از زمینه‌سازی گرده‌افشانی ناخواسته جلوگیری شود.
۶. برداشت و خشک‌کردن بلال‌ها
برداشت بلال‌ها
- زمان برداشت: بلال‌ها زمانی برداشت می‌شوند که رطوبت دانه‌ها حدود ۲۰-۲۵% باشد.
- روش های برداشت:
- برداشت با ماشین‌آلات مناسب به‌منظور جلوگیری از آسیب به دانه‌ها.
- برداشت دستی و پوست کنی.
خشک‌کردن بلال‌ها
- استفاده از خشک‌کن‌های مخصوص: بلافاصله بعد از برداشت، بلال‌ها باید در خشک‌کن‌های مخصوص منتقل گردد.
- رطوبت هدف: بذر بلال‌ها باید به رطوبت ۱۳% برسند. این کار معمولاً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد.
دستگاه خشک کن شرکت توسعه کشت ذرت- کارخانه کرمانشاه
۷. شیلر کردن (دانه کردن) بلال‌های خشک شده
عملیات شیلر کردن: بلال‌ها با ماشین‌های دانه‌کنی (شیلر) دانه می‌شوند.
ماشین‌های شیلر شرکت توسعه کشت ذرت- کارخانه کرمانشاه
۸. بوجاری و سایز بندی
بوجاری: جداسازی دانه‌های آسیب‌دیده، پلاسیده و مواد خارجی.
سایز بندی: تفکیک دانه‌ها بر اساس اندازه و وزن.
۹. گراویتی (جدا کردن بر اساس وزن مخصوص)
عملیات گراویتی: دانه‌ها بر اساس وزن مخصوص و چگالی تفکیک می‌شوند.
۱۰. بسته‌بندی و نگهداری بذر
بسته‌بندی مناسب: بذرها باید در کیسه‌های مناسب بسته‌بندی و برچسب‌گذاری شوند. مشخصات کیفی از جمله درصد سبز شدن، نوع تیمار قارچ کش و سال و محل تولید توسط ارگان ناظر که موسسه کنترل و گواهی بذر و نهال می باشد صورت گرفته و سپس تاییدیه به صورت برچسپ به تولید کننده جهت الصاق به کیسه ها تحویل داده می شود.
نگهداری: بذرها باید در شرایط سرد و خشک نگهداری شوند.
شرایط نگهداری:
دما: دماهای پایین‌تر (بین ۵ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد) نسبت به دماهای بالاتر به‌خوبی می‌تواند کیفیت بذرها را محافظت کند. نگهداری در سردخانه برای بذرهایی که نیاز به شرایط ویژه دارند، مناسب است.
رطوبت: رطوبت نسبی در محیط ذخیره‌سازی باید بین ۳۰ تا ۴۰ درصد حفظ شود. بالا بودن رطوبت می‌تواند منجر به فساد، بیماری و پایین آمدن قدرت جوانه‌زنی بذرها شود.
محل نگهداری:
انبار مناسب: انبارها باید دارای سیستم تهویه مناسب و عایق‌های حرارتی و موانع جلوگیری از ورود حشرات، پرندگان و جوندگان باشند.
دور از نور مستقیم: بذرها باید در شرایط تاریک یا به دور از نور مستقیم نگهداری شوند؛ زیرا نور می‌تواند به کیفیت و ساختار بذر آسیب بزند.
بررسی دوره‌ای:
بازرسی منظم: انار بذرها باید به‌طور منظم بررسی شوند تا از سلامت آنها، عدم وجود آفات، و عدم فعالیت عوامل بیماری زا اطمینان حاصل شود.
انجام تست جوانه‌زنی: برای اطمینان از کیفیت و قدرت جوانه‌زنی بذرها، بهتر است به‌طور دوره‌ای تست جوانه‌زنی انجام شود که این عملیات نیز بر عهده ی ارگان مسئول بئده تا در مان های عرضه بذر به بازار از کیفیت بذر های انبار شده اطمینان حاصل شود.
نتیجه‌گیری
تولید بذر هیبرید ذرت یک فرآیند پیچیده است که اجرای دقیق هر مرحله برای به دست آوردن بذرهای با کیفیت و عملکرد بالا ضروری است. با پیروی از مراحل مشخص شده و مدیریت صحیح در هر مرحله، می‌توان به نتایج مطلوب دست یافت.
تالیف: مهندس پویان کاوسی
نظرات:
به منظور ثبت دیدگاه وارد سایت شوید!